Ο Επιμελητηριακός θεσμός εμφανίστηκε μετά τη Γαλλική επανάσταση ως ανάγκη έκφρασης και υπεράσπισης των συμφερόντων των νέων τάξεων. Στην Ελλάδα δημιουργούνται Επιμελητήρια αμέσως μετά την συγκρότηση του νέου Ελληνικού κράτους, (1836) στο Ναύπλιο, Σύρο, Πάτρα κ.ά. Όμως η επίσημη αναγνώριση και η εδραίωσή τους, έμελλε να καθυστερήσει πολύ. Αυτό οφείλεται στη γενικότερη υστέρηση της εθνικής και θεσμικής ολοκλήρωσης, στο δισταγμό των εκάστοτε Κυβερνήσεων, στο χαμηλό επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης. Ο Πειραιάς αναπτύχθηκε ραγδαία το τελευταίο τέταρτο του19ου αιώνα. Ο πληθυσμός του σχεδόν πενταπλασιάσθηκε. Το 1876 αριθμούσε μόλις 11.047 κατοίκους και το 1896 έφθασε 51.020 κατοίκους. Αυτή η περίοδος καθιερώνει τον Πειραιά σε πρώτο βιομηχανικό, εμπορικό και ναυτιλιακό κέντρο της χώρας. Μάντσεστερ της Ανατολής τον ονόμασαν.